Op donderdag 21 april vond op de Internationale Kunstcampus deSingel in Antwerpen het symposium De staat van het boek plaats. De bijeenkomst was een initiatief van het BoekenOverleg, een samenwerkingsverband van organisaties in de boeken- en letterensector in Vlaanderen.
In de Blauwe Zaal van het vlakbij de ringweg gelegen deSingel heette gastvrouwe Betty Mellaerts de ongeveer 200 deelnemers van harte welkom. De eerste spreker was Hans Bousie, oprichter van Bousie Advocaten. Zijn kantoor houdt zich vooral bezig met auteursrechten in de boeken- en muzieksector. Onder de titel Het einde van het boekenvak, lessen uit de muziekindustrie, maakte hij duidelijk wat de ervaringen in de muziekindustrie met digitalisering het boekenvak kunnen leren. De muziekindustrie werd een aantal jaar geleden al geconfronteerd met de consequenties voor de sector van de digitalisering van muziek. Het ligt dus voor de hand hier lering uit te trekken nu het e-book aan een opmars begint. Dit zal de komende jaren voor grote veranderingen in het boekenvak zorgen. Bousie benadrukte dat je vooral niet, zoals de muziekindustrie deed, op je auteursrechten moet gaan zitten. De boekhandelaar/uitgever is vooral een handelaar in verhalen en daar moet hij zich op toeleggen. Kansen liggen er volgens hem vooral voor kleinere organisaties die zich op een speciaal onderdeel/onderwerp toeleggen. Een van die kansgebieden is het ontwikkelingen van boek/leesgerelateerde apps.
Na deze openingslezing konden de deelnemers kiezen uit vier verschillende sessies. Ik had me aangemeld voor De nieuwe lezer. Nick Decrock (marketeer/specialist sociale media bij Nocus) en Bas Heijne (NRC Handelsblad) hielden een korte inleiding over de consequenties van de huidige ontwikkelingen van digitalisering voor de lezer. Zoals te verwachten zag Decrock het nieuwe lezen meer verschuiven richting digitaal lezen dan Heijne. Nadat beiden hun standpunten hadden verkondigd, ontwikkelde zich onder het toeziend oog van Betty Mellaerts een interessante discussie, aanvankelijk tussen Decrock en Heijne en later ook met de zaal. Zo zag Decrock wel degelijk mogelijkheden voor het interactieve boek met doorklikmogelijkheden et cetera, waar Heijne dit als onzinnig afdeed. Het pastte volgens Decrock geheel bij de huidige gebruiker van digitale media om bijvoorbeeld op een plaatsnaam in een roman door te kunnen klikken naar meer informatie over deze plaats. Heijne zag het papieren boek nog niet zo snel verdwijnen, maar wel veranderen. Hij verwees daarbij naar een heruitgave van Scott Fitzgeralds The Great Gatsby bij Penguin in de originele vormgeving van de eerste druk. Een bekend fenomeen dat regelrecht lijkt overgenomen uit de muziekindustrie, waar de kopers door allerlei verschillende versies van originele albums verleid worden tot aanschaf.
Na een korte pauze volgde een tweede reeks van sessies. Ik volgde de gastvrouwe naar de Kleine Zaal waar het debat Boeken in de media plaatsvond. Redacteuren van diverse media schoven aan en gaven hun visie. Er was sprake van een unaniem oordeel in de zin dat boeken en literatuur aandacht verdienden in de media en dat er ook bij de lezer interesse voor is. Karl van den Broeck (Knack) zag vooral op internet mogelijkheden. Daar presenteert Knack dagelijks boekennieuws en recensies. Cuttingedge.be richt zich uitsluitend op internet en behandelt daar alle topics op het gebied van cultuur. Boeken maken daar een essentieel onderdeel van uit en dat onderdeel wordt veel gelezen, aldus Kevin Major. Jan Stevens (tot voor kort werkzaam bij tv-kanaal Canvas) bevestigde het al jaren heersende vermoeden dat er voor boeken op televisie geen vruchtbare voedingsbodem is. Hij zag echter wel degelijk mogelijkheden wanneer boeken in een bredere context onder de aandacht worden gebracht, zoals met enige regelmaat in het Nederlandse De Wereld Draait Door gebeurt. Karel Verhoeven (hoofdredacteur De Standaard) ziet de boekenbijlage als een onderdeel inherent aan een krant. Het is in zijn ogen eigenlijk meer een ideeënbijlage.
In het afsluitende onderdeel blikte schrijver Tom Naegels op de middag terug. Hij bevestigde dat schrijvers geen geschikte personages voor tv zijn. Hij zit zelf liever op sociale media als twitter en blogs. Daar kan hij doen wat hij leuk vindt: schrijven. Bas Heijne merkte al op dat wat dat betreft de vijftien jaar geleden aangekondigde maatschappij van de beeldcultuur toch niet bewaarheid lijkt te worden. Het succes van twitter en blogs wijst eerder op een rehabilitatie van het woord. Namens het BoekenOverleg las oud-voorzitter Jos Geysels een brief van ‘Dikke Freddy’ aan de aanwezige Vlaams minister van Leefmilieu, Natuur en Cultuur, Joke Schauvliege, voor. Freddy somde daarin acht punten voor een integraal letterenbeleid op. Wat vooral opviel is de lage leenrechtvergoeding in Vlaanderen ten opzichte van de omringende landen. In Vlaanderen krijgen auteurs slechts 1,4 procent, waar dat bijvoorbeeld in Nederlandse 11,4 procent is. Tot slot was het woord aan de bewindsvrouwe. Minister Schauvliege noemde allereerst de voordelen van digitalisering, om daarna zes maatregelen aan te kondigen die zij in het belang van het boekenvak uit wilde voeren. Een verhoging van het leenrecht was er daar een van. Maar, zoals wel vaker het geval is, was dat alleen een zaak van haar beleidsterrein, zodat de instemming van andere bewindspersonen nodig is. De minister toonde zich in haar toespraak betrokken bij het boekenvak en beloofde verbetering van de huidige situatie. De toekomst zal leren of ze zich hier ook aan houdt.
Op de website van De staat van het boek, zijn verslagen en powerpointpresentaties van het merendeel van de lezingen en sessies te raadplegen.
André Nuchelmans
Geen opmerkingen:
Een reactie posten